Licht in de duisternis

Het licht dat het wint van de duisternis. Het goede dat het kwade verslaat. Het wetende dat meer brengt dan het onwetende. Dat zijn de pillaren van waar het hindoeïstische feest Diwali voor staat. Overal ter wereld viert de Indiase diaspora het feest van het licht, ongeacht hun etnische of religieuze status. Ook bij mij thuis vieren we Diwali.

Maar dit jaar voelt Diwali anders dan andere jaren. Want dit jaar lijkt de duisternis te overheersen. Alsof een dichte mist ons omringt en we elkaar en het licht niet meer kunnen zien. De wereld is verhard en crisis na crisis overweldigen ons. Een steeds guurder wordende conservatieve wind blaast ons omver, gezonde democratieën worden vergiftigd en we moeten in real time aanschouwen hoe meerdere volkeren uitgeroeid worden. En ik blijf me maar afvragen, waar is dan dat licht?

Verdampte hoop
Het hoopvolle waar Diwali voor staat, probeer ik te verenigen met dat waar ik getuige van ben. Maar wanneer ik dat doe, verdampt al mijn hoop en ontkom ik niet aan de vragen in mijn hoofd. Wie bepaalt wat goed en wat kwaad is? Wie bepaalt waar het licht mag schijnen en wie in de duisternis moet leven? Wie bepaalt welke kennis wordt gedeeld en welke mensen onwetend gehouden moeten worden?

Diwali is voor mij altijd heel persoonlijk geweest. Ik ben niet religieus opgevoed dus het was altijd meer een culturele feestdag voor mij. Al vanaf het eerste moment ging ik elk jaar op Diwali traditiegetrouw naar mijn adji(oma) toe, toen ze nog leefde, samen met de hele familie. Het was een moment van samenzijn. Bij zonsondergang zei mijn adji een hindoeïstisch gebed. Ze vroeg de moedergodin Lakshmi om licht in de duisternis, om ons de weg te wijzen in de komende donkere maanden. Na het gebed staken we diya’s aan. Dat zijn olielampen gemaakt van klei met een katoenen lont.

Geweldloosheid
Op Diwali aten we altijd vegetarisch. Of eerder, vegan light. Want zuivel mocht wel, maar eieren niet. Mijn adji leerde me dat alles wat ooit geleefd had of ooit de potentie had om te leven, niet gegeten mocht worden op deze dag vanwege ahimsa. Het ahimsa principe stelt dat andere levende wezens geen leed toegebracht mogen worden. Met andere woorden, het is een principe van geweldloosheid.

En misschien is dat wel wat ik mis in deze duisternis. Het licht van geweldloosheid en het gebod om andere levende wezens geen leed toe te brengen. Want in deze wereldorde zijn we verder dan ooit verwijderd van geweldloosheid. Maar als we diep in onszelf graven en zoeken naar onze (mede)menselijkheid, dan zijn misschien daar de antwoorden te vinden. Wanneer de mensheid weer oog in oog kan staan met dat wat haar mens maakt, zoals zachtheid en warmte, en dit prioriteert boven macht en verovering, dan zal ze het licht weer makkelijker kunnen vinden.

Het geweldloosheidsprincipe is er één die we mogen omarmen, die we tot ons mogen nemen. Hoe groot die open deur ook mag zijn. Want hoewel de praktijk leert dat dat principe voor sommige van ons vanzelfsprekend is, is dat lang niet het geval voor velen van de mensheid. Haat voor de medemens probeert zege te vieren. Hoe we omgaan met alles wat leeft, is hevig aan verandering toe. Laten we daarbij stilstaan en ons leven daarop inrichten. Laten we kiezen voor het licht.

Subh Diwali. Moge we het licht in onszelf en elkaar vinden.