Online gevaar voor de Oegandese LHBTIQA+ gemeenschap
Uit een rapport van Amnesty Eastern Africa is gebleken dat de LHBTIQA+ gemeenschap in Oeganda sinds de invoer van de Anti-Homosexuality Act in 2023 een stijging aan geweld en gevaar ervaart. Het rapport focust met name op de toename aan online geweld dat sinds de wet in werking is getreden merkbaar is. "Het doet pijn om te zien dat de enige plek waar LHBTIQA+’ers in Oeganda nog samen konden komen, nu zo onder druk staat," zegt Julia van den Muijsenberg, persvoorlichter bij Amnesty International Nederland. Deze verslechtering van de online veiligheid maakt de situatie voor de Oegandese LHBTIQA+ gemeenschap nog schrijnender.
Op 23 oktober publiceerde Amnesty Eastern Africa het rapport “Everybody Here Is Having Two Lives Or Phones”: The Devastating Impact Of Criminalization On Digital Spaces For Lgbtq People In Uganda waarin zij de resultaten van hun onderzoek naar de online veiligheid van Oegandese LHBTIQA+ gemeenschap publiceerden. Zij spraken met tientallen activisten, mensenrechtenverdedigers en -organisaties hierover. Uit het rapport blijkt dat die online veiligheid erg is gedaald.
Anti-Homosexuality Act 2023
In 2023 nam het Oegandese parlement de Anti-Homosexuality Act (AHA 2023) aan. Deze wet criminaliseert seksuele handelingen tussen personen van hetzelfde geslacht en beperkt ook de vrijheid van meningsuiting door de ‘promotie van homoseksualiteit’ strafbaar te stellen. Doordat ‘promotie van homoseksualiteit’ vaag gedefinieerd is, worden veel online uitingen als strafbaar beschouwd. De wet heeft hiermee geleid tot chantage, bedreigingen, intimidatie en doxxing, wat betekent dat de Oegandese LHBTIQA+ gemeenschap meer gevaar loopt.
Ook is er een toename aan desinformatie en haatzaaiende taal over de Oegandese LHBTIQA+ gemeenschap dat leidt tot negatieve stereotyperingen onder de Oegandese bevolking over LHBTIQA+ personen, waar al stigmatisering heersde. Als gevolg waren vele Oegandese LHBTIQA+’s genoodzaakt hun social media accounts te deactiveren, hun berichten te censureren of te verwijderen en andere LHBTIQA+ accounts te ontvolgen.
Invloeden van buitenaf
Niet alleen de Anti-Homosexuality Act of de al bestaande stigmatiserende beelden over de LHBTIQA+ gemeenschap hebben geleid tot deze toename aan online geweld. Ook koloniale invloeden zijn de basis geweest voor de groei aan het stigma over LHBTIQA+ personen. Dat bevestigt Amnesty Eastern Africa ook in het rapport.
Hedendaagse invloeden spelen daarnaast ook een rol. Internationale anti-LHBTIQA+ organisaties zoals Family Watch en The Fellowship Foundation hebben een grote rol gespeeld in het aanwakkeren en in stand houden van LHBTIQA+ haat onder de Oegandese bevolking. Beide organisaties worden gekenmerkt door religieus conservatisme en vinden hun oorsprong in de Verenigde Staten.
Belang van online omgeving
Toename aan online geweld naar de Oegandese LHBTIQA+ gemeenschap beperkt hun bewegingsvrijheid nog meer. Online omgevingen zijn essentieel voor gemarginaliseerde groepen zoals de LHBTIQA+ gemeenschap. Het biedt mogelijkheden voor mensen uit deze gemeenschappen om elkaar te vinden, maar ook om in beweging te komen tegen sociale ongelijkheden en meer verandering te eisen.
Ook helpt de mate van anonimiteit in de online omgeving. Voor LHBTIQA+ die niet zichtbaar of vindbaar willen zijn vanwege hun veiligheid, kunnen zij alsnog in verbinding komen met andere LHBTIQA+ personen, informatie verkrijgen over bijvoorbeeld zorg en kunnen ze op de hoogte blijven.
Aanbevelingen voor de toekomst
In het rapport doet Amnesty Eastern Africa meerdere aanbevelingen aan de Oegandese regering en politie, social mediaplatformen en technologiebedrijven, én de internationale gemeenschap. Zo wil de organisatie dat de Oegandese regering de Anti-Homosexuality Act wet moet herroepen, beter haar best moet doen om LHBTIQA+ rechten te beschermen en dat er onafhankelijk onderzoek uitgevoerd zou moeten worden naar mensenrechtenschendingen. De Oegandese politie moet onder andere stoppen met de onrechtmatige vervolging van LHBTIQA+ personen in Oeganda, en moeten social media platformen en technologiebedrijven meer inzetten op effectievere contentmoderatie en betere rapportagemechanismen. Daarnaast roept Amnesty Eastern Africa de gehele internationale gemeenschap op om te helpen.
Nederlandse solidariteit
Ook bij de Nederlandse tak van Amnesty International zijn er zorgen over deze ontwikkelingen. “Eerdere Amnesty-rapporten hebben al laten zien dat wanneer een land onderdrukkende, homofobe wetten aanneemt, dit leidt tot een toename van geweld tegen de LHBTIQA+-gemeenschap,” zegt Julia van den Muijsenberg, persvoorlichter bij Amnesty International Nederland. “Juist in zulke omstandigheden is een veilige online ruimte cruciaal voor LHBTIQA+ personen om elkaar te ondersteunen en te organiseren."
Van den Muijsenberg benadrukt ook de rol van de internationale gemeenschap: “Nederland moet, net als de rest van de internationale gemeenschap, dit onderwerp aankaarten in gesprekken met de Oegandese regering en haar zorgen uitspreken over de criminalisering van seks tussen mensen van hetzelfde geslacht. Vooral met betrekking tot de ernstige mensenrechtenschendingen zoals de doodstraf en marteling onder de Anti-Homosexuality Act.”
Vastberadenheid
De Oegandese LHBTIQA+ gemeenschap zelf geeft de hoop echter niet op, blijkt uit het rapport. Hoewel de situatie schrijnend is voor hen, zijn ze vastberaden om elkaar te blijven opzoeken en te ondersteunen. En ook zij verwachten steun van de internationale gemeenschap om hun strijd voort te zetten.
